Mae Wythnos Llyfrgelloedd Gwyrdd 2025, dan arweiniad CILIP, y gymdeithas llyfrgelloedd a gwybodaeth, yn dychwelyd yr hydref hwn i ddathlu rôl hanfodol llyfrgelloedd wrth fynd i’r afael â’r argyfwng hinsawdd a grymuso cymunedau i gymryd camau amgylcheddol cadarnhaol.
Yn rhedeg o ddydd Llun 27 Hydref tan ddydd Sul 2 Tachwedd, thema yr ymgyrch genedlaethol eleni yw ‘Hadau Newid – Gwireddu Gwahaniaeth gyda’ch Llyfrgell’. Mae’r chwyddwydr ar gyfer 2025 ar annog llyfrgelloedd ar bob cam yn eu taith cynaliadwyedd i ddathlu eu gweithredu dros yr hinsawdd – waeth pa mor fawr neu fach.
O lyfrgelloedd cyhoeddus ar y stryd fawr i lyfrgelloedd academaidd, arbenigol ac iechyd, mae Wythnos Llyfrgelloedd Gwyrdd yn arddangos gweithgareddau dyfeisgar ac ysbrydoledig ledled y DU. Mae’r fenter yn cysylltu llyfrgelloedd yn Lloegr, yr Alban, Cymru a Gogledd Iwerddon, gan ddarparu cefnogaeth i fentrau gwyrdd a dathlu sut mae llyfrgelloedd yn helpu pobl i feithrin y sgiliau a’r hyder i weithredu ar bob cam o fywyd.
Nawr yn ei thrydedd flwyddyn, mae Wythnos Llyfrgelloedd Gwyrdd wedi gweld cannoedd o ddigwyddiadau ledled y wlad. Mae’r wythnos yn cael ei lansio gyda Chynhadledd y Llyfrgelloedd Gwyrdd, a gynhelir ddydd Llun 27 Hydref 2025 yng Nghanolfan Wybodaeth y Llyfrgell Brydeinig. Mae’r digwyddiad cenedlaethol allweddol hwn yn dwyn ynghyd weithwyr proffesiynol llyfrgelloedd, arweinwyr cynaliadwyedd a phartneriaid cymunedol i archwilio sut y gall llyfrgelloedd arwain ar weithredu yn yr hinsawdd. O offer ymarferol i astudiaethau achos ysbrydoledig, mae’r gynhadledd yn cynnig cyfle unigryw i rannu syniadau, adeiladu rhwydweithiau, a chryfhau rôl llyfrgelloedd wrth greu dyfodol gwyrddach, tecach.
Dywedodd Sonia Ramdhian, Prif Swyddog Datblygu CILIP:
“Mae llyfrgelloedd bob amser wedi bod yn fannau dysgu, cysylltu a chymuned – a nawr maent hefyd yn dod yn fannau hanfodol ar gyfer gweithredu dros yr hinsawdd. Mae Wythnos Llyfrgelloedd Gwyrdd yn ddathliad o’r gwaith anhygoel sydd eisoes yn digwydd ledled y DU i hyrwyddo cynaliadwyedd, codi ymwybyddiaeth a chefnogi pobl i gymryd camau ymarferol tuag at ddyfodol gwyrddach.
“Fel ffynonellau gwybodaeth dibynadwy, mae gweithlu llyfrgell arbenigol yn chwarae rhan allweddol wrth helpu pobl i lywio’r argyfwng hinsawdd. Rydym yn falch o arwain y mudiad hwn a gweithio gyda’n partneriaid i helpu pob llyfrgell, ym mhob sector, i ddod yn hyrwyddwr dros weithredu yn yr hinsawdd.”
Mudiad ledled y DU dros gynaliadwyedd
Mae Wythnos Llyfrgelloedd Gwyrdd yn rhan o’r Ymgyrch Llyfrgelloedd Gwyrdd ehangach, menter draws-sector ledled y DU dan arweiniad CILIP i ysgogi’r proffesiwn llyfrgell a gwybodaeth mewn ymateb i’r argyfwng hinsawdd.
Nod yr ymgyrch yw helpu llyfrgelloedd i leihau eu hôl troed carbon, hyrwyddo llythrennedd hinsawdd, a grymuso y cyhoedd gydag adnoddau hygyrch ar gynaliadwyedd.
Yn 2025, mae gweithgareddau’r Ymgyrch yn cynnwys:
- Cynhadledd Llyfrgelloedd Gwyrdd –
Dydd Llun 27 Hydref yng Nghanolfan Wybodaeth y Llyfrgell Brydeinig, Llundain gyda bwrsariaethau myfyrwyr a theithio ar gael i ddod â phobl o bob rhan o’r sector llyfrgelloedd a gwybodaeth at ei gilydd.
- Wythnos Llyfrgelloedd Gwyrdd
27 Hydref i 2 Tachwedd gyda banc o adnoddau a phecynnau cymorth i helpu gwasanaethau llyfrgell i gynllunio a chyflwyno mentrau i’w cymunedau.
- Offeryn hunanasesu newydd i helpu llyfrgelloedd i archwilio eu cynnydd gwyrdd
- Ehangu’r Rhwydwaith Llyfrgelloedd Gwyrdd, bellach dros 290 o aelodau (am ddim i ymuno)
- Cyflwyno hyfforddiant llythrennedd hinsawdd ar gyfer llyfrgelloedd
- Hyrwyddo’r Maniffesto Llyfrgelloedd Gwyrdd, sydd bellach yn cael ei gefnogi gan bron i 250 o sefydliadau.
- Rhwydwaith partneriaeth sy’n tyfu
Mae’r Ymgyrch Llyfrgelloedd Gwyrdd yn dwyn ynghyd sefydliadau sydd wedi ymrwymo i gynaliadwyedd, gan gynnwys Cyngor Celfyddydau Lloegr, y Llyfrgell Brydeinig, CONUL, Julie’s Bicycle, Libraries Connected, Llyfrgell Genedlaethol yr Alban, Gwasanaethau Gwybodaeth a Llyfrgell y GIG, RLUK, a SCONUL.
Eleni, mae ASCEL, y rhwydwaith cenedlaethol o uwch reolwyr mewn gwasanaethau llyfrgell plant, cyhoeddus ac ysgolion a Llyfrgelloedd Blackpool wedi ymuno â’r Ymgyrch. Gyda Llyfrgelloedd Blackpool yn dod ag arbenigedd ymarferol mewn ymgysylltu â’r cyhoedd tra bod ASCEL yn cryfhau gwaith gyda llyfrgelloedd plant, mae partneriaid yr ymgyrch yn hyrwyddo arferion gwyrddach, grymuso cymunedau, a helpu llyfrgelloedd i arwain ar gynaliadwyedd amgylcheddol.
Dywedodd Tabitha Witherick, Prif Weithredwr ASCEL:
“Mae newid yn yr hinsawdd eisoes yn effeithio ar bob un ohonom, ond bydd y baich mwyaf yn disgyn ar blant a phobl ifanc heddiw. Mae llyfrgelloedd mewn sefyllfa unigryw fel catalyddion ar gyfer gweithredu a gwytnwch cymunedol. Rydym yn falch o gefnogi’r Ymgyrch Llyfrgelloedd Gwyrdd i helpu i lunio dyfodol gwell, tecach a mwy cynaliadwy.”
Ychwanegodd Vicky Clarke, Pennaeth Llyfrgelloedd Blackpool:
“Mae pob llyfrgell gyhoeddus yn chwarae rhan hanfodol mewn gweithredu yn yr hinsawdd. Mae’n hanfodol bod rhaglenni fel yr Ymgyrch Llyfrgelloedd Gwyrdd yn cefnogi ein gwaith. Mae ymuno â’r ymgyrch a rhannu dysgu ar draws y sector yn helpu i sicrhau bod llais pob llyfrgell yn cael ei glywed ar y mater hanfodol hwn.”
I ddarganfod mwy a chymryd rhan yn Wythnos Llyfrgelloedd Gwyrdd 2025, ewch i: www.cilip.org.uk/page/greenlibraries