Reading Agency yn Lawnsio Rhestr Lyfrau Darllen yn Well i Deuluoedd, gan fynd i’r afael â chynnydd critigol mewn anghenion iechyd amenedigol

Mae atgyfeiriadau misol ar gyfer gwasanaethau iechyd meddwl amenedigol wedi cynyddu 443% yn Lloegr dros yr wyth mlynedd diwethaf, gyda phroblemau iechyd meddwl mamau yn costio £8.1 biliwn i’r DU bob blwyddyn.

Mae’r Reading Agency, mewn partneriaeth â Libraries Connected a Chymdeithas y Prif Lyfrgellwyr (SCL) Cymru, yn falch o gyhoeddi lansiad Darllen yn Well i deuluoedd, rhestr lyfrau newydd sydd ar gael ar draws llyfrgelloedd cyhoeddus yng Nghymru a Lloegr o heddiw. Mae’r cynllun yn argymell darllen defnyddiol i gefnogi iechyd meddwl a lles teuluoedd yn ystod beichiogrwydd a’r blynyddoedd cynnar (o’r beichiogi i ddwy oed).

Mae’r casgliad newydd Darllen yn Well i deuluoedd yn cyrraedd ar adeg o alw digynsail am gymorth iechyd meddwl amenedigol. Mae atgyfeiriadau misol ar gyfer gwasanaethau amenedigol yn Lloegr wedi cynyddu’n ddramatig o oddeutu 1,400 o atgyfeiriadau y mis yn 2016 i fwy na 7,600 yn 2024. Mae o leiaf 1 o bob 5 menyw yn profi problemau iechyd meddwl yn ystod beichiogrwydd ac ar ôl genedigaeth, gyda gorbryder ac iselder yn ystyriaethau iechyd mamolaeth difrifol mwyaf cyffredin sy’n effeithio ar 10-15% o fenywod. Yng Nghymru, mae bron i 9,000 o famau newydd yn profi problemau iechyd meddwl amenedigol bob blwyddyn.

Hyd yn oed yn fwy o bryder, mae 4 o bob 10 o bobl a geisiodd gymorth y GIG ar gyfer problemau iechyd meddwl amenedigol yn adrodd eu bod yn aros yn rhy hir i dderbyn help, pan oedd 76% yn teimlo bod eu cyflyrau wedi gwaethygu.

Mae’r rhestr lyfrau yn cynnwys gwybodaeth a straeon personol ar bynciau fel lles rhieni, problemau iechyd meddwl amenedigol (gan gynnwys gorbryder, iselder, OCD a thrawma geni), ac ymdopi â cholled (gan gynnwys camesgoriad, marw-enedigaeth, a marwolaeth newyddenedigol).

Wedi’i ddatblygu gan The Reading Agency gyda mewnbwn gan weithwyr iechyd proffesiynol blaenllaw a’i chyd-gynhyrchu gyda rhieni sydd wedi byw profiad o heriau iechyd meddwl amenedigol, nod y rhestr hon sy’n seiliedig ar dystiolaeth yw grymuso teuluoedd gydag adnoddau hygyrch, cefnogol. Mae’r holl deitlau wedi’u dewis trwy broses drylwyr wedi’i lywio gan ganllawiau clinigol cenedlaethol, ymgynghoriad ar y sector iechyd, a phrotocol dewis llyfrau sefydledig y Reading Agency.

Dywedodd Karen Napier MBE, Prif Swyddog Gweithredol The Reading Agency: “Mae 1,001 diwrnod cyntaf bywyd plentyn yn cynrychioli cyfnod tyngedfennol o ddatblygiad, ac rydym yn gwybod bod llawer o deuluoedd yn wynebu heriau sylweddol yn ystod y cyfnod hwn. Mae Darllen yn Well i deuluoedd yn grymuso rhieni a gofalwyr trwy eu cysylltu ag adnoddau dibynadwy, perthnasol trwy ein llyfrgelloedd cyhoeddus, gan sicrhau bod cymorth o safon ar gael am ddim i bob teulu pan fydd ei angen fwyaf.”

Dywedodd Sandra Igwe, Prif Weithredwr The Motherhood Group ac awdur My Black Motherhood: Mental Health, Stigma, Racism and the System: “Yn rhy aml, mae mamau Du yn cael eu gwneud i deimlo’n anweledig pan fyddant yn siarad am eu hiechyd meddwl. Mae Reading Well i deuluoedd yn ymyrraeth bwysig ac amserol sy’n rhoi profiad go iawn, byw wrth wraidd cefnogaeth. Rwy’n falch o fod yn rhan o adnodd sydd nid yn unig yn cydnabod y brwydrau unigryw y mae menywod Du yn eu hwynebu yn y cyfnod amenedigol ond hefyd yn rhoi llais i’n straeon.” 

Dywedodd Sylvia Woolley, Ymwelydd Iechyd Arbenigol, GIG: “Mae iechyd meddwl amenedigol yn effeithio ar bob agwedd ar fywyd teuluol, o bondio â babi i lywio hunaniaethau newydd fel rhieni. Fel ymwelydd iechyd, rwy’n gweld bob dydd pa mor hanfodol yw gwybodaeth hygyrch, o ansawdd uchel. Mae’r rhestr lyfrau hon yn rhoi achubiaeth i deuluoedd, yn enwedig yn ystod yr amseroedd aros hir hynny am gymorth ffurfiol. Mae Reading Well i deuluoedd yn offeryn pwerus i weithwyr proffesiynol hefyd – mae’n ein helpu i gynnig rhywbeth ymarferol, personol a dibynadwy.” 

Dywedodd Maria Bavetta, Pennaeth Ymgysylltu MMHA: “Roedd yn fraint wirioneddol cydweithio fel partner cyd-gynhyrchu a gweithio ochr yn ochr â Hyrwyddwyr Profiad Byw MMHA wrth lunio adnodd amhrisiadwy hwn. Roedd ymagwedd feddylgar a chynhwysol y Reading Agency yn gwneud y broses yn arbennig o ystyrlon. Rydym yn credu bod yr adnodd hwn yn cynnig sicrwydd, arweiniad a gobaith i rieni a theuluoedd yr effeithir arnynt gan broblemau iechyd meddwl amenedigol, gan eu hatgoffa bod adferiad yn bosibl gyda’r gofal cywir.”

Mae Darllen yn Well yn darparu ymyrraeth gymunedol cost isel, effaith uchel sy’n darparu gwybodaeth sicr o ansawdd wedi’i chymeradwyo gan weithwyr iechyd proffesiynol. Mae casgliadau blaenorol Reading Well wedi dangos llwyddiant rhyfeddol, gyda 91% o ddefnyddwyr yn gweld eu llyfr Reading Well yn ddefnyddiol, a 92% o weithwyr iechyd proffesiynol yn dweud bod y rhaglen wedi cynyddu’r ystod o gymorth y gallent ei gynnig. 

Mae’r rhestr lyfrau yn cynnwys teitlau sy’n mynd i’r afael â phrofiadau teuluol amrywiol, gan gynnwys The Queer Parent: Everything You Need to Know From Gay to Ze gan Lotte Jeffs a Stu Oakley, My Black Motherhood: Mental Health, Stigma, Racism and the System gan Sandra Igwe, a Surviving Solo Motherhood gan Emma Cotterill ac Amy Rose. I’r rhai sy’n delio â cholled, mae teitlau a argymhellir gan gynnwys Loving You From Here: Stories of Grief, Hope and Growth When a Baby Dies gan Sands gyda Susan Clark yn darparu arweiniad tosturiol. 

Mae’r rhestr lyfrau ar gael mewn sawl fformat gan gynnwys eLyfrau a llyfrau llafar. Yng Nghymru, mae’r cynllun yn cael ei gyflwyno’n ddwyieithog mewn cydweithrediad â Chyngor Llyfrau Cymru. Mae’r rhestr lyfrau hefyd yn cynnwys teitl Cymraeg gwreiddiol Darn Bach o’r Haul wedi’i olygu gan Rhiannon Williams.

Gellir benthyg teitlau am ddim o lyfrgelloedd cyhoeddus lleol, lle mae staff wedi cael adnoddau i arwain teuluoedd i ddarllen priodol. Mae offer digidol ychwanegol, fel pecyn cymorth hyrwyddo, achos am gefnogaeth, a thaflen ryngweithiol, ar gael ar-lein ar gyfer partneriaid cymunedol ac iechyd. 

Mae Darllen yn Well i deuluoedd yn ymuno â’r rhaglen ehangach Reading Well Books on Prescription, sy’n cynnwys rhestrau ar gyfer iechyd meddwl, plant, pobl ifanc yn eu harddegau a dementia. Ers sefydlu’r rhaglen, mae mwy na 3.9 miliwn o lyfrau Darllen yn Dda wedi cael eu benthyg ledled Cymru a Lloegr, gan gefnogi unigolion i reoli eu hiechyd a’u lles trwy bŵer darllen. 

Archwiliwch gasgliad llyfrau Darllen yn Well i deuluoedd